Edwin was voorheen werkzaam als oprichter en directeur van MEO, een organisatie in Alkmaar en Haarlem. Als directeur was hij betrokken bij een Social Impact Bond (SIB) voor het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Samenvattend is een SIB een financieringsinstrument waarbij private investeerders geld steken in het oplossen van maatschappelijke problemen. Overheden betalen hen terug met rendement als ze daarin slagen. De SIB waar in dit interview over werd gesproken, werd afgesloten met de Rabo Foundation en de gemeente Haarlem. Tegenwoordig is Edwin impactondernemer en projectleider van de City Deal Impact Ondernemen bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

Proces van de SIB

MEO is een mediacommunicatiebureau dat klantservice levert aan stichtingen en verenigingen. Toen er op een bepaald moment meer behoefte aan instroom van medewerkers bestond, werd besloten te kijken naar de mogelijkheden om mensen uit de langdurige bijstand in dienst te nemen. Edwin legt uit dat hierbij ook het volgende voordeel ontstond: “Uiteindelijk is het ook fijn als de leeftijdscategorieën van de personen op de klantenservice afdeling verschillend zijn en wisselen.’’

Hij vertelt dat hij toen, gelet op het feit dat de kosten een beetje voor de baten uit gaan, dacht: “hoe kunnen we  betaald worden voor het resultaat van deze groep in dienst te nemen en kwamen zo in contact met de Rabo Foundation.” De gemeente meekrijgen bleek een uitdaging: “Ik kreeg tien keer ‘nee’ bij de gemeente totdat ik op een gegeven moment de juiste persoon sprak.” Volgens Edwin was dat niet vreemd: “Het was lastig om het een ‘ja’ te krijgen omdat een SIB naar staatssteun ruikt. Als het geen staatssteun is, kan het wel een opdracht zijn, en dan moet je aanbesteden. Op dat kantelpunt wringt het.”

Daarbij speelt ook politieke steun een rol: “Uiteindelijk heb je ook een wethouder met lef en de juiste agenda nodig.” Op den duur werd een freelanceconsultant ingezet om de samenwerking uit te werken tot een SIB die ook als blauwdruk kon dienen voor toekomstige projecten van de gemeente. Tussen de eerste plannen voor de SIB en de ondertekening van de SIB zat ongeveer een jaar. Het project liep goed, al gooide corona roet in het eten en moesten de prestatieafspraken met een jaar worden verlengd.

Omvang en lessen

Over de schaal zegt Edwin: “Uiteindelijk was onze SIB te klein als je naar de uitkomsten kijkt in samenhang met de kosten die ermee gemoeid zijn.” Toch ziet hij dit niet als een groot probleem gelet op die blauwprint voor de toekomst als opmaat naar meer. Daarnaast vindt Edwin een te grote SIB ook niet goed. “Je moet op zoek naar een sweet spot, die ook afhangt van het type organisatie.”

Maatschappelijke impact meten

In de literatuur is het meten van maatschappelijke impact vaak een uitdaging, maar bij MEO bleef het praktisch. Edwin zegt: “Bij de SIB rondom MEO ging het de gemeente heel simpel om harde getallen; hoeveel mensen? Hoeveel procent wordt daadwerkelijk aangenomen? Hoeveel maanden zitten deze mensen in een proeftraject?” Zulke afspraken werken volgens hem goed zolang de parameters vooraf duidelijk zijn. In andere projecten kan dit een stuk lastiger zijn, hoe meet je bijvoorbeeld het welbevinden van iemand?

Hij ziet wel dat veel impactondernemingen nog te klein zijn voor grote trajecten: ze hebben “een duwtje nodig”, maar zijn niet altijd professioneel genoeg om bijvoorbeeld “vijfhonderdduizend euro financiering op te halen en daar goede dingen mee te kunnen doen.” Ook de maatschappelijke waarde van hun werk wordt nog onvoldoende erkend. Edwin vindt niet dat impact ondernemers voorrang moeten hebben in een opdracht of aanbesteding, maar op dit moment zijn er vaak grote drempels waardoor toegang tot grotere opdrachten juist moeilijk tot stand komt. Dat is een nadeel ten opzichte van andere inschrijvers.

City Deal Impact Ondernemen

Met de City Deal Impact Ondernemen werkt Edwin nu aan het versterken van het ecosysteem voor impactondernemerschap. Dit vijfjarige samenwerkingsverband wil ‘wicked problems’ aanpakken via samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen en ondernemers. Edwin ziet dat er beweging ontstaat: “Doordat er nu al vijf jaar lang aandacht voor is en er interdepartementaal over gesproken wordt, zie je dat die systeemveranderingen wel degelijk ontstaan.” Tegelijkertijd benadrukt hij dat zo’n effect lastig te bewijzen blijft: “Het is natuurlijk niet zeker deze systeemveranderingen door de City Deal Impact Ondernemen worden veroorzaakt, of dat mensen elkaar gewoon weten te vinden.” Uiteindelijk is het project een succes als met elkaar een ecosysteem wordt gecreëerd waarin impact ondernemerschap ruim baan krijgt en uiteindelijk als het nieuwe normaal wordt bestempeld.